Czy zauważyłeś, że niektóre osoby są w stanie wyginać swoje stawy w sposób, który wydaje się nienaturalny, podczas gdy inni mają trudności z wykonaniem nawet podstawowych ruchów? Hipermobilność i hipomobilność to dwa przeciwstawne zjawiska dotyczące zakresu ruchu w stawach. Jedno może prowadzić do niestabilności i większego ryzyka kontuzji, drugie – do ograniczonej sprawności i bólu. Jak je rozróżnić, jakie są ich przyczyny i jak sobie z nimi radzić? Przyjrzyjmy się temu bliżej.
Hipermobilność – nadmierna ruchomość stawów
Hipermobilność to stan, w którym ruchomość stawów przekracza fizjologiczne normy. Oznacza to, że dana osoba jest w stanie wykonać w stawie większy zakres ruchu niż przeciętnie, bez wcześniejszego rozciągania. Hipermobilność może dotyczyć pojedynczych stawów lub obejmować całe ciało – wówczas nazywana jest hipermobilnością konstytucjonalną. Jest to efekt różnic w budowie tkanki łącznej, a konkretnie nieprawidłowej proporcji kolagenu typu I i III. Kolagen jest kluczowym białkiem budującym więzadła i ścięgna – jego nadmierna elastyczność sprawia, że stawy są mniej stabilne, co może prowadzić do ich przeciążenia i urazów.
Objawy i konsekwencje hipermobilności
Hipermobilność stawów może wydawać się zaletą – osoby z tym stanem często są bardziej gibkie i z łatwością wykonują efektowne ruchy. Jednak zbyt duża elastyczność stawów niesie za sobą wiele problemów zdrowotnych, w tym:
✔ Większe ryzyko kontuzji – nadmierna ruchomość zwiększa podatność na skręcenia, zwichnięcia i uszkodzenia więzadeł.
✔ Szybsze zużycie stawów – prowadzi do przedwczesnych zmian zwyrodnieniowych.
✔ Bóle stawów i mięśni – niestabilność stawowa powoduje nadmierne napięcie mięśni, które próbują kompensować brak stabilności.
✔ Zaburzenia czucia głębokiego – osłabione więzadła mogą wpływać na propriocepcję, czyli zdolność organizmu do kontrolowania położenia ciała.
✔ Przewlekłe zmęczenie – organizm zużywa więcej energii na stabilizację stawów, co może prowadzić do uczucia osłabienia.
✔ Problemy z układem krążenia – u osób z hipermobilnością może dochodzić do omdleń, palpitacji serca i obniżonego ciśnienia krwi.
Niektóre osoby wykazują hipermobilność tylko w wybranych stawach, np. hipermobilność kciuka (zdolność do odginania go daleko do tyłu) lub hipermobilność kolan i łokci, które mogą łatwo przechodzić w przeprost.
Jak diagnozuje się hipermobilność?
Do oceny hipermobilności stosuje się kryteria Beightona, które obejmują testy oceniające zakres ruchu w różnych stawach. Jeśli pacjent uzyska wysoki wynik w tym teście, może to wskazywać na hipermobilność konstytucjonalną.
Przykłady testów:
- Możliwość przyłożenia kciuka do przedramienia
- Przeprost łokci i kolan powyżej normy
- Możliwość dotknięcia podłogi dłońmi przy wyprostowanych nogach
Sposoby leczenia hipermobilności
Choć hipermobilność stawów nie jest chorobą, może prowadzić do licznych dolegliwości, dlatego odpowiednia profilaktyka i terapia są kluczowe.
Jak można wzmocnić niestabilne stawy?
- Rehabilitacja i trening stabilizacyjny – wzmacnianie mięśni stabilizujących stawy, np. mięśni CORE i głębokich mięśni przykręgosłupowych.
- Ćwiczenia propriocepcji – poprawiają świadomość ciała i równowagę, zmniejszając ryzyko urazów.
- Kinesiotaping – specjalne taśmy mogą wspomagać stabilizację stawów.
- Zdrowa dieta – bogata w kolagen, witaminę D i C, które wspierają kondycję tkanki łącznej.
- Unikanie przeciążenia stawów – szczególnie w sportach wymagających intensywnych ruchów skrętnych (np. gimnastyka, balet).
Hipomobilność – ograniczona ruchomość stawów
Hipomobilność to stan przeciwny do hipermobilności – oznacza zmniejszoną ruchomość w stawach spowodowaną ograniczeniami w tkankach miękkich lub strukturach stawowych. Może być efektem starzenia się, braku aktywności fizycznej, a także urazów czy stanów zapalnych.
Objawy i konsekwencje hipomobilności
✔ Sztywność stawów – utrudniająca wykonywanie codziennych ruchów.
✔ Bóle stawowe – wynikające z ograniczonego zakresu ruchu.
✔ Nadmierne napięcie mięśniowe – kompensujące brak elastyczności stawów.
✔ Zwiększone ryzyko zmian zwyrodnieniowych – zwłaszcza przy przewlekłej hipomobilności.
Sposoby leczenia hipomobilności
✔ Ćwiczenia ruchowe – aktywność fizyczna, np. joga czy pilates, pomaga zwiększyć zakres ruchu.
✔ Mobilizacje stawowe – wykonywane przez fizjoterapeutę techniki pomagają zwiększyć ruchomość stawu.
✔ Terapia manualna i masaże – redukują napięcie mięśniowe.
✔ Poizometryczna relaksacja mięśni (PIR) – metoda terapeutyczna poprawiająca elastyczność tkanek miękkich.
Hipomobilność jest łatwiejsza do leczenia niż hipermobilność, a regularne ćwiczenia mogą skutecznie przywrócić prawidłowy zakres ruchu.
Hipermobilność a hipomobilność – kluczowe różnice
Hipermobilność i hipomobilność to dwa przeciwstawne zjawiska, które mogą prowadzić do problemów zdrowotnych, jeśli nie są odpowiednio kontrolowane. Zrozumienie ich specyfiki pozwala na dobranie właściwych metod terapii i profilaktyki, które pomagają utrzymać optymalną sprawność ruchową.
| Cecha | Hipermobilność | Hipomobilność |
| Zakres ruchu w stawach | Nadmierny | Ograniczony |
| Ryzyko urazów | Wysokie (zwichnięcia, skręcenia) | Wysokie (sztywność, przeciążenia) |
| Dolegliwości | Bóle stawowe, niestabilność | Bóle stawowe, napięcia mięśniowe |
| Leczenie | Stabilizacja, wzmacnianie mięśni | Mobilizacja, rozciąganie |
Profesjonalna pomoc dla Twoich stawów – postaw na fizjoterapię
Zarówno hipermobilność, jak i hipomobilność mogą powodować dolegliwości bólowe i ograniczać komfort życia. Kluczowe jest wczesne rozpoznanie problemu i wdrożenie odpowiedniej terapii, która poprawi stabilizację lub zwiększy zakres ruchu w stawach. WCentrum Rehabilitacji Jeżyce oferujemy kompleksową opiekę, dostosowaną do indywidualnych potrzeb pacjentów. Nasi specjaliści pomagają zarówno osobom z nadmierną elastycznością stawów, jak i tym, którzy borykają się ze sztywnością i ograniczoną ruchomością. Stosujemy nowoczesne metody terapii manualnej, ćwiczenia stabilizacyjne oraz mobilizacje stawowe, które pomagają przywrócić prawidłowe funkcjonowanie układu ruchu. Jeśli odczuwasz ból stawów, sztywność lub przeciążenia wynikające z problemów z ruchomością, zapraszamy do skorzystania zFizjoterapii bólowej w naszym centrum. Zadbaj o swoje zdrowie i sprawność ruchową z profesjonalnym wsparciem!